Ամեն առավոտ ես վերականգնում եմ ուժերս և ավելի ուժեղ եմ դառնում: Երբ ես հիվանդանում եմ, հրաշքով առողջանում եմ, ամեն առավոտ բարիանում եմ: Ամեն առավոտ մենք ավելի սիրով ենք իրար բարի լույս ասում:

 

 

Համո Սահյան «Ամեն առավոտ»

 

Ամեն առավոտ հուշերս նորից

Ինձ տանում են այն զմրուխտե հեռուն,

Ուր իմ մանկության ոտնատեղերից

Անձրևաջուր է խմում եղջերուն։

 

Ինձ այն ծաղկաբույր լեռներն են տանում

Այն բարձունքներն են ինձ տանում կրկին,

Ուր մարդն ամպերին վերից է նայում,

Վերից է նայում արծվի ճախրանքին։

 

Եվ այն տնակն են տանում ինձ դարձյալ,

Որոտանի մոր, բարդու շվաքում,

Որտեղ հանգչում է մի համեստ անցյալ,

Եվ մի փառավոր գալիք է ծաղկում։

 

Այն նվիրական տնակն են տանում,

Որ հետո այսքան, այսքան մեծացավ,

Ինձ համար աշխարհ դարձավ աշխարհում,

Եվ անեզրական հայրենիք դարձավ։

 

Որոտան-գետ

շվաք-ստվեր

բարդի-ծառ

փառավոր-շքեղ

վերից-վերեվից

զմրուխտե-կանաչ

անեզրական-շատ մեծ

ճախրանքին-թռիշք

 

Գոյական

 

աշխարհ

բարդի

տնակ

ճախրանք

արծիվ

մարդ

ամպեր

բարձունքներ

լեռներ

եղջերու

Հուշեր

 

Ածական

 

փառավոր

համեստ

անեզրական

ծաղկաբույր

զմրուխտե

 

Բայ

 

տանել

նայել

խմել

ծաղկել

դարձել

նայել

1)Լուծե՛ք համեմատությունը․

 

ա)3,5/4,9=1,5/2,1

 

բ)1,8/0,2025=0,36/3,2

 

գ)2,7/25=0,135/1,25

 

դ)1:4,2=1,5:6,3

 

ե)1,6:3,8=0,8:1,9

 

2)Փիղը 0,7 տոննայով ծանր է գետաձիուց։ Իսկ նրանց ընդհանուր քաշը 8,3 տոննա է։ Որքա՞ն է յուրաքանչյուրի քաշը։

4,5 փիղ

3,8 գեդաձի

3)Գտե՛ք տրված թվի 27%-ը․

 

ա)200-54

 

բ)290-78,3

 

գ)45-12,15

 

դ)38-10,26

 

4)Հաշվե՛ք հետիոտնի շարժման արագությունը, եթե նա․

 

ա)2,4 ժամում անցել է 10,8 կմ=4,5

 

բ)1,8 ժամում անցել է 9,9 կմ=5,5

Ամպրոպից հետո

Երկինքն ավելի կապույտ է լինում,

Խոտերն ավելի կանաչ են լինում

Ամպրոպից հետո։

Ամպրոպից հետո

Ճերմակ շուշանը ավելի ճերմակ,

Կակաչն ավելի կարմիր է լինում

Եվ մեղրածաղիկն՝ ավելի դեղին։

Ամպրոպից հետո

Սարերն ավելի բարձր են երևում,

Խոր են երևում ձորերն ավելի,

Եվ տափաստաններն՝ ավելի արձակ։

Ծառերն ավելի խոնարհ են լինում

Ամպրոպից հետո,

Եվ հավքերը մեր գլխավերևում

Իրար կանչում են ավելի սրտով.

Ամպրոպից հետո

Բարի է լինում արևն ավելի,

Եվ մենք ավելի սիրով ենք իրար

Բարի լույս ասում։

Ամպրոպից հետո աշխարհը և դու

Հասկանալի եք լինում ավելի…

 

Հարցեր և առաջադրանքներ՝

Բանաստեղծության միջից դուրս գրիր հերոսներին իրենց բնութագրող բառերի հետ. օրինակ՝ կապույտ երկինք…

կանաչ խոտեր

ճերմակ շուշան

կարմիր կակաչ

դեղին մեղրածաղիկ

բարձր սարեր

խոր ձորերը

տափակ տափաստններ

Բարի արև

Հասկանալի աշխար

Ո՞ր բառերն ու բառակապակցություններն են կրկնվում: Դրանք ի՞նչ են տալիս բանաստեղծությանը:

Ամպրոպից հետո

Ավելի

Ո՞ր տողերում է խտացված հեղինակի հիմնական ասելիքը՝ ստեղծագործության հիմնական գաղափարը:

Բարի է լինում արևն ավելի,

 

Եվ մենք ավելի սիրով ենք իրար

 

Բարի լույս ասում։

 

Ամպրոպից հետո աշխարհը և դու

 

Հասկանալի եք լինում ավելի…

Ո՞րն է այս բանաստեղծության փոխաբերական իմաստը:

Բանաստեղծության իմաստն այն է, որ ամպրոպից հետո ամեն ինչ լավանում է, ամպրոպն այստեղ  միայն բնության երեւույթ չէ, այլ մարդկային հարաբերությունները կարգավորող զրույց, վեճ- քննարկում:

1. Ընդգծված բառը ո՞ւմ անվան փոխարեն է գրված:

 

Օրինակ՝

 

Անանիա Շիրակացին յոթերորդ դարի գիտնական էր: Նա Երկիրը գնդաձև էր պատկերում և բաժանում էր կլիմայական յոթ գոտիների: Նա — Անանիա Շիրակացին:

 

— Հիմա ես սրա գլխին մի խաղ կխաղամ,- ասաց Տիգրանը: ես-Տիգրան

—Ես արդեն հոգնել եմ ու հենց առավոտյան տուն եմ գնալու,- ասաց Նվարդը: ես-Նվարդ

—Դու ինչո՞վ ես զբաղված, ի՞նչ ես անում այդտեղ,- հարցրեց մայրը տղային: դու-տղային

-Առաջինը դո՛ւ մտիր,- Ռուբենին առաջարկեց տղան: դու-Ռուբենին

Վարորդը նոր միայն նկատեց մեզ: Նա ապակու ետևից ժպտաց և ձեռով կանչեց: նա-Վարորդի

Նա թվաբանությունից ամենաուժեղն է,- ընկերուհուն գովում էր Նվարդը: նա-ընկերուհուն

 

2. Ընդգծված բառն ո՞ւմ անվան փոխարեն է դրված:

 

Օրինակ՝ — Տիգրա՛ն, ես տուն եմ գնում, իմ գնալու ժամանակն է: Ես-Նա, ով խոսում է Տիգրանի հետ:

 

— Ես մի քիչ հետո կգամ, Լևո՛ն, մի քիչ էլ մնամ այստեղ ու գամ, հա՞: ես-ասող

Դու լռում ես, նրանց մասին նոր բան ես իմացել ու ինձ չես ասում:

Դու ինչո՞ւ ես լռում,- հետաքրքրությունից վառվում էր Լևոնը:դու-ում հետ ղոսում էր Լևոն

Միայն թե դու շո՛ւտ արի, իմ թթվածինը վերջանում է,- զգուշացրեց Լևոնը:

Նա մեզ էլ չի կարող խանգարել,- ընկերոջը հանգստացնում էր Տիգրանը: նա- խանգարող

3. Ես, դու, նա, մենք, դուք, նրանք բառերն ինչո՞ւ են անձնական դերանուններ կոչվում:

Որովհետև անձ են նշանակում

4. Ես, դու, նա, մենք, դուք, նրանք դերանուններն ըստ թվի բաժանի՛ր երկու խմբի:

Ես, դու, նա- եզակի թիվը

Մենք դուք նրանք- հոգնակի

5. Անձնական դերանունները ի՞նչ սկզբունքով են բաժանված երեք խմբի:

 

Ա. Ես, մենք. Առաջին դեմք

Բ. Դու, դուք. Երկրորդ դեմքը

Դ. նա, նրանք: Երրորդ դեմք

 

6. Ընդգծված բառերն ի՞նչ են նշանակում: Դրանք ինչո՞վ են նմանվում ես, դու, նա դերանուններին:

 

Նետ-աղեղը մինչև 19-րդ հարյուրամյակը որպես զենք է գործածվել: Դա նաև Շվեյցարիայի լեռնականների նախընտրած զենքն էր: Եվրոպայում նետաձգության առաջին մրցությունն էլ անցկացվել է այդ երկրում: Գիտե՞ք Վիլհելմ Տելի մասին լեգենդը: Դա պատմում է, թե լեռնցիներն ի՜նչ վարպետությամբ էին գործածում այդ զենքը: Մյուս լեգենդը Ռոբին Հուդի մասին է: Սա էլ վկայում է, որ անգլիացիներն էլ անտարբեր չէին այդ զենքի նկատմամբ: Մի հետաքրքիր փաստ կա նետաձգության պատմության մեջ: Դա վկայում է, որ հրազենի հետ առաջին մրցությունում նետ-աղեղն է հաղթել: Բայց հետո հրազենը կատարելագործվել ու դուրս է մղել այդ զենքը: Այսօր դա ապրում է միայն սպորտում:

 

7. Կետերի փոխարեն գրի՛ր տրված բառերը:

 

Այնպիսի, այդքան, այնքան, այսպես, այդպես, այնպես, այդտեղ, այնտեղ:

 

Համաշխարհային օվկիանոսում միլիոնավոր տոննաներով սառույց կա: Եթե այդքան սառույցը հալվի, ցամաքի մեծ շերտեր կանհետանան ջրի տակ, քանի որ օվկիանոսի մակարդակը ավելի քան հարյուր մետրով կբարձրանա: Թուրքմենիայում այնպիսի վայր կա, որտեղ ամռանն այնքան չղջիկ է հավաքվում, որ դա անվանում են չղջիկների «ամառանոց»: Տաք ամռանն այնտեղ հավաքվում է մոտ քառասուն հազար չղջիկ: Մի գիշերում նրանք ուտում են մոտ տասը փութ վնասակար միջատ: Այդպես սնվելով՝ չղջիկներն օգտակար են դառնում մարդկանց, ինչպես նաև այգիների ու դաշտերի համար: Բայց չղջիկներն այնտեղ ձմեռել չեն կարող, որովհետև բարձր ջերմությունը խանգարում է նրանց ձմեռային քնին: Ձմռանը նրանք չվում են այնտեղ որտեղ ավելի ցուրտ է, և քուն են մտնում մինչև գարուն:

 

 

***

 

Խոսքում գոյական, ածական, թվական անունները չկրկնելու համար հաճախ դրանք փոխարինվում են անվան դեր կատարող բառերով, այսինքն՝ դերանուններով։ Այլ կերպ ասած՝ դերանուն են կոչվում այն բառերը, որոնք մատնացույց են անում առարկա, հատկանիշ, քանակ կամ որակ՝ առանց դրանք անվանելու։ Դերանունները հանդես են գալիս իրենց ութ տեսակներով, դրանք են` անձնական, ցուցական, փոխադարձ, հարցական, հարաբերական, անորոշ, որոշյալ և ժխտական:

Անձնական դերանունները գործածվում են անձի անվան փոխարեն: Ունեն երկու թիվ՝ եզակի (ես, դու, նա) և հոգնակի (մենք, դուք, նրանք), երեք դեմք՝ I (ես, մենք), II (դու, դուք), III (նա, նրանք):

Ցուցական դերանունները մատնացույց են անում առարկա կամ հատկանիշ:

 

1)Հաշվե՛ք․

 

ա)6 : 0,1 =60

 

բ)7 : 0,001 =7000

 

գ)8 : 0,001 =8000

 

դ)35 : 0,1 =350

 

ե)49 : 0,01 =4900

 

զ)56 : 0,001 = 56 000

 

2)Հաշվե՛ք․

 

ա)53,6 : 5,36 = 1

 

բ)5,36 : 0,01 = 5 360

 

գ)72,34 : 7,234 =1

 

դ)7,234 : 0,01 =723,4

 

ե)372,9 : 3,729 =1

 

զ)3,729 : 0,1 =37,29

 

3)Գտե՛ք արտահայտության արժեքը.

 

ա)0,25 : 4 + 15,3 : 5 + 12,4 : 8 + 0,15 : 3 =4,7224

 

բ)96,7 : 10 + 0,045 : 5 + 140,4 : 12 + 1,53 : 15 =21,481

Այսօր մենք գնացինք էջմիածինի գանձարան: Այնտեղ մենք տեսանք Նոյի տապանի մի մասը և տեսանք խաչափայտի մի մասունք և ավելի հասկանալի բացատրության համար հավելեմ, որ դա այն խաչափայտն է, որի վրա Քրիստոսին են խաչել: Մենք տեսանք Գրիգոր Լուսավորիչ բթի ոսկորի մասունքը: Հետո մենք մեկ այլ թանգարանում տեսանք Ռուբեն Սևակի նկարները և իր նամակները: Հետո մենք վառ տպավորություններով գնացինք դպրոց:

1)Կատարե՛ք բաժանում․

 

ա)1000 : 0,25 =4000

 

բ)169 : 1,3 =13

 

գ)7920 : 3,6 =220

 

դ)1295 : 0,37 =35

 

ե)276 : 2,3 =12

 

զ)10572 : 8,81 =12

 

է)888 : 0,37 =24

 

ը)302 : 0,2 =151

 

թ)4451 : 44,51 =1

 

2)Լուծե՛ք հավասարումը․

 

ա)3,87x=7,74

X= 7,74:387

x=2

բ)0,32x=0,48

x=0,48÷0,32

x=1,5

գ)8,13x=24,6339

x=24,6339:8,13

x=3,03

դ)7,25x=9,425

x=9,425:7,25

x=1,3

 

Դուրս գրիր անծանոթ բառերն ու օնլայն բառարանի օգնությամբ բացատրիր

սպանդանոց- Անասունների սպանելու տեղ

հարու- Եղջուրներով հարված

համրանա՛- չկարանլ ղոսել

Վերնագրիր

Դատարան

Կազմիր հարցեր և առաջադրանքներ։

Որ քաղաքում եր այդ ամենիչ կատարվել

Իշնատեր և իշիդ կռվից հետո ուր գնացին Continue reading “Մայրենի” →

Առողջ սնունդ

Շրջական միջավայր

Հիգիենա

Մարզանք

Վատ սովորություն

Հոգեվիճակժ

Կրթություն

Ժառանգություն

Աղքաթություն

Պատասխանատու վարքագիծ

 

Մարզանք

Վատ սովորություն

Աղքաթություն

Շրջական միջավայր

Պատասխանատու վարքագիծ

Առողջ սնունդ

Կրթություն

Հոգեվիճակ

Հիգիենա

Ժառանգություն

 

Քննարկման ընթացքում ես հասկացա որ ամենա կարեվոր

1)Հաշվե՛ք արտադրյալը․

 

2,39 ⋅ 1000 =2 390

 

0,041 ⋅ 100=4,1

 

0,0005 ⋅ 1000 =0,5

 

2,4 ⋅ 2 =4,8

 

3,1 ⋅ 3 =9,3

 

0,5 ⋅ 2 =1

 

0,048 ⋅ 0,09 =0,00432

 

0,7 ⋅ 0,0085 =0,00595

 

0,009 ⋅ 0,78 =0,00702

 

80,8 ⋅ 0,7 =56,56

 

0,09 ⋅ 5,007 ==0,45063

 

0,6 ⋅ 3,054 =1,8324

 

2)Հաշվե՛ք․

 

2,4 ⋅ 4,8 + 2,6 ⋅ 4,8 =

 

30,5 ⋅ 20,3 — 30,5 ⋅ 0,3 =

 

5,1 ⋅ 1,8 — 1,8 =

 

4,9 ⋅ 6,2 + 6,2 =

 

3)Հաշվե՛ք՝ օգտագործելով 8 ⋅ 125 = 1000 հավասարությունը․

 

8 ⋅ 12,5 =

 

0,08 ⋅ 125 =

 

0,08 ⋅ 12,5 =

 

4)Հաշվե՛ք a ու b կողմերով ուղղանկյան մակերեսը, եթե․

 

ա)a=3,12դմ

 

բ)b=3,5 դմ

 

ա)a=6,25 մ

 

բ)b=1,6 մ

 

5)Հաշվե՛ք a, b, c երեք չափումներն ունեցող ուղղանկյունանիստի ծավալը, եթե․

 

a=4,5 սմ, b=2,3 սմ, c=10 սմ

0,0005

a=3,2 դմ, b=1,5 դմ, c=2,5 դմ

 

a=12 սմ, b=2,5 դմ, c=10 սմ